-- ويژگي هاي كمي وكيفي جمعيت بيكار

1-- شمار و تحول جمعيت بيكار و ميزان بيكاري  نتايج سرشماري عمومي نفوس ومسكن سال 1385 , شمار بيكاران استان مازندران را حدود 110 هزار نفر گزارش مي دهد . حدود51 درصد بيكاران ( 56 هزار نفر) در نقاط شهري و 49 درصد ( حدود 54 هزار نفر) ساكن نقاط روستايي بوده اند .
سازوكار بازار كار طي سالهاي 1365 ،1375و1385 ميزان بيكاري بطور متوسط با رشدي برابر 5/1 درصد درسال افزايش يافته و شمار بيكاران از 82 هزار نفر در سال 1365 و 69 هزار نفر در سال1375 به 110 هزار نفر در سال 1385 رسيده است . تغييرات مزبور ميزان بيكاري را از 4/13 درصد در سال 1365 به 6/9 درصد در سال1375 و 10.85 درصد درسال 1385 رسانده است.
ميزان بيكاري در نقاط شهري و روستايي استان به ترتيب با 68/10درصد و 0/11 درصد از ميزان متناظردر نقاط شهري و روستايي كشور ( به ترتيب 11.82 درصد و 14.73 درصد) نسبت به سطح ملي كمتر مي باشد. بنابراين ظرفيت اشتغالزايي فعاليتهاي اقتصادي در نقاط شهري و روستايي استان مازندران نسبت به سطح ملي از وضعيت مطلوبي برخوردار بوده است .     -2-تركيب سني جمعيت بيكار بررسي گروههاي سني بيكاران اين واقعيت مهم را در پيش رو مي نهد . اول اين كه ميزان بيكاري در گروههاي سني جوانتر بسيار شديد بوده و به حالت بحراني نزديك مي شود و دوم اينكه ميزان بيكاري در گروههاي سني بالاتر 45 ساله و بيشتر(هرگروه سني با نرخ بيكاري 1.7 درصد) رونديكنواختي را دارد.
اين پديده در سطح كل كشور نيز مشهود است(3.4 درصد) تا آنجا كه مي توان آن را پديده اي عام در مورد وضعيت بيكاري كشور تلقي كرد . در سطور بعدي به اين امر پرداخته خواهد شد . در استان مازندران 82 درصد بيكاران كمتر از 30 سال (اين سهم در سال 1375  حدود 76 درصد) داشته است . از اين گروه ( 4/59 درصد ) كمتر از 25 ساله بوده اند. بنابراين , بازار كار استان با عرضه نيروي كار بسيار جوان مواجه است .
با توجه به سازوكار حاكم بر آن كه توانايي تامين و ايجاد مشاغل به قدر كافي را ندارد , ميزان بيكاري در گروههاي سني جوانتردر سال 1375 ( 10 تا 14 ساله )از حداكثري 2/30 درصد اين نرخ درسال 1385در گروه سني ( 15 تا 19 ساله ) به حداكثري4 / 30درصد منتقل شده است . ميزان بيكاري در گروههاي سني 19 – 15 سال در سال 1375 به رقمي بالاي 5/35 درصد و گروههاي سني 20 تا 24 ساله 23.3 درصد بوده است ، درحالي كه اين رقم در سال 1385به ترتيب30.4 درصد(19 – 15 ساله) و 27.96 درصد(20 تا 24 ساله ) رسيده است كه نشاندهنده وضعيت نامناسب ميزان بيكاري در اين استان است ( جدول پيوستي ) . لذا بر اساس نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1385 , بازار كار در استان مازندران با بيش از 90 هزار نفر نيروي كار جوياي كار كمتر از 30 سال روبرو بوده است .
علي رغم آن كه ميزان بيكاري در گروه سني كمتر از 20 سال به بالاترين مقدار خود يعني 5/29 درصد مي رسد اما شمار آنها كه حدود 22045 نفر را شامل مي شود , نشان مي دهد كه وضعيت بحراني بيكاري مربوط به گروه سني بالاتر يعني گروه 15 تا 19 سال با ميزان بيكاري 4/30 درصد است . اين گروه در مجموع حدود 21 هزار نفر در سطح استان است . اگر شمار قابل توجه عرضه نيروي كار كمتراز20 سال را ناشي از پيشرسي ورود اين نيروبه بازار كار بدانيم و ميزان ظرفيتهاي اشتغالزايي فعاليت هاي اقتصادي در سطح استان را از ميزان بيكاري درگروه سني 20 الي 24 سال كه سن واقعي جستجوي كار است ارزيابي كنيم .
بايد بگويم كه ازهر 100 نفرنيروي كار وارد شده به بازار كار استان در اين گروه سني فعاليتهاي اقتصادي موجود توان جذب 72 نفر را فراهم مي آورد. اين ميزان در مقايسه با سطح نظير در كل كشور كه رقمي معادل 26.42 درصد ميزان بيكاري است, ظرفيت اشتغالزايي كمتري را نشان مي دهد. اما وراي سنجش توانايي ايجاد اشتغال فعاليتهاي اقتصادي ميزان قابل توجهي بيكاري در نيروي كار بسيار جوان وجود دارد كه بطور منطقي بايد در سالهاي اشتغال به تحصيل بسربرند .
همانطور كه در جدول نشان داده شده است . ميزان بيكاري در گروههاي سني 10 تا 20 سال به 29.5 درصد(كشور 32.4 درصد) مي رسد كه جمعيتي حدود 22 هزار نفر را در پوشش داشته و درمجموع 20 درصد كل بيكاران را تشكيل مي دهد .
اين داده ها پيش از آن كه توانايي ناقص اشتغالزايي در بازار كار را نمايش دهند بر مشكلات نيروي كار دلالت دارد كه براثر نياز اقتصادي حداقل حدود 5 سال زودتر از موعد طبيعي درجستجوي كار برآمده اند . در واقع اين وضعيت نشاندهنده فقر حاكم در اين گروه است . مقايسه اين وضعيت با وضعيت مشابه دركل كشور , رويكرد كمتر نيروي كار جوان را به بازار كار استان و ميزان كمتر بيكاري را دراين گروه و سطح نازلتر بحران بيكاري را در سطح استان نمايش مي دهد. بررسي گروههاي سني جمعيت بيكار نشاندهنده آن است كه ميزان بيكاري در نيروي كار جوان بسيار شديدتر از ساير گروههاي سني است .
اگر ميزان بيكاري حدود 5 درصد را كه بطور متعارف آستانه اشتغال كامل دانسته مي شود , معيار قرار دهيم مي توانيم بگوييم كه آستانه اشتغال به كار در سطح استان مازندران در گروه سني 35 تا 39 سال حاصل مي آيد . كه درمقايسه باكل كشور كه حدآن در گروه سني بالاتر 35 تا 39 سال واقع است , نشاندهنده زمان ( دوره ) برابر انتظار به كار در سطح استان است .
به عبارتي بيكاران در سطح استان مازندران در گروه سني 35 تا 39 سال چون گروه مشابه در سطح كشور موفق به يافتن شغل مي شوند. همانطور كه قبلا" اشاره شد . تحولات ميزان بيكاري د رگروههاي سني پايين تر به حداكثر خود مي رسد وسپس با شتابي چشمگير كاهش مي يابد . اما درسالهاي پاياني كار كه در واقع بايد سنين خروج از كار تقلي شوند منحني روندي يكنواخت مي يابد. هرچند تعداد بيكاران دراين گروه سني از مرز 4300 نفر نمي گذرد اما وراي گستره عددي اين گروه بايد چنين قضاوت كرد كه عدم تامين رفاه و بيمه هاي اجتماعي باعث ماندگاري افرادي در بازار كار مي شود كه در سنين كار نيستند و بايد از آن خارج شده باشند.
ضمنا" نداشتن شغل و در واقع از دست دادن شغل ,خود گوياي آن است كه فعاليتهاي اقتصادي به دليل سطح بهره وري نازل آنها تمايل به جذب اين گروه ندارد. نكته مهم ديگرآن كه همانند نيروي كار بسيارجوان كه زودتر وارد كار مي شوند خروج ديرهنگام اين گروه از بازار كار برفقر حاكم براين گروهها دلالت دارد . بدين جهت نگرشي دگرگون در برنامه ريزي ها وگزينش راهبرد اشتغال به همراه دگرگوني درتركيب اقتصادي ونيزتوجه داشتن به مسائل رفاهي و آسايش و بيمه نيروي انساني بطور جامع و همه جانبه ازرهيافتهاي اساسي در اين زمينه است . بررسي گروههاي سني جمعيت بيكار در نقاط شهري و روستايي استان نشان مي دهد كه ميزان بيكاري در نيروي جوانتر و شدت بيشتري دارد. بطوري كه ميزان بيكاري در نيروي جوان كمتر از 20 سال در نقاط شهري به 32 درصد و درنقاط روستايي به 28 درصد مي رسد .
در مقابل بيكاري در گروههاي سني كهنسال در نقاط شهري 4/2 درصد و در نقاط روستايي به 3/1 درصد رسيده است. بنابراين مي توان گفت كه وضعيت بيكاري در نقاط شهري استان دشواريهاي بيشتري راايجاد كرده است . بطوركلي علي رغم آن كه ميزان بيكاري در كل نقاط شهري اندكي بيشتر از نقاط روستايي است اما سالهاي مورد انتظار براي يافتن شغل در نقاط روستايي كوتاهتر است .
به عبارت ديگر دوره فعاليت به دليل خروج ديرتر از بازار كار در نقاط روستايي طولاني تر و بحران بيكاري در گروه سني جوانتر كمتر است. اما به اين نكته نيز بايد توجه داشت كه سهمي از وضعيت ميزان بيكاري در نقاط شهري مربوط به انتقال و دريافت اين بحران از نقاط روستايي است كه با مهاجرت افراد بيكار ازنقاط روستايي و رويكرد آنها به نقاط شهري بوقوع مي پيوندد . اين پديده از بررسي ميزان بيكاري در گروههاي سني نقاط شهري و روستايي شهرستانهاي استان بخوبي مشهود است .
تا آنجا كه مي توان گفت در جوامع كوچكتر كه فعاليتهاي اقتصادي درآنها تنوع كمتري دارند , تعادل بازار كار از خروج نيروي كار و انتقال آن به جوامع بزرگتر حاصل مي آيد و عملكرد بهينه نظام اقتصادي در تعادل بخشي بازار كار دخالتي موثر در اين مورد ندارد . همانطور كه به نوعي در جدول نشان داده شده است , ميزان بيكاري در نقاط روستايي استان در گروه سني كمتر از 20 سال به 28درصد و سهم آنان به 24 درصد كل بيكاران روستايي استان مي رسد . اين ارقام د ركنار شمار اين گروه كه حدود 13068 نفر را تشكيل مي دهند ازنكات قابل توجه براي تنظيم رهيافتهاي نيزوي انساني است .
در واقع در نقاط روستايي شمار بيكاران بسيار جوان حاثز اهميت است , چراكه با افزايش سن ميزان بيكاري در اين نقاط به سرعت كاهش مي يابد و اين امر موجب مي شود كه ميزان بيكاري كل در نقاط روستايي كمتر از نقاط شهري استان شود . ضمنا" اعداد مزبور نشاندهنده دوره فعاليت طولاني در اين نقاط است . اين پديده را مي توان ناشي از بافت و الگوي زيست كشاورزي و روستايي اين منطقه دانست . انواع فعاليت كشاورزي به دليل اشباع ظرفيتهاي شغلي قادر به ايجاد مشاغل جديد نيستند .
به همين رو در جوامعي كه اين فعاليت غلبه دارد , براساس خصيصه عدم توانايي ايجاد شغل در فعاليت مزبور از يك سو و ورود زودرس نيروي كار از سوي ديگر , ميزان بيكاري شدت بيشتري مي گيرد. بناچار براي تعديل آن درشرايط ثابت ماندن نظام فعاليتهاي اقتصادي دراين نقاط براي بيكاران جوان راهي جز خروج از اين نقاط باقي نمي ماند. طولاني بودن دوره فعاليت و پرداختن به كار تاهنگام ناتواني جسمي نيز ناشي از غلبه فعاليت كشاورزي در اين نقاط است .  3-- تركيب جنسي جمعيت بيكار تركيب جنسي جمعيت بيكار متاثر از تركيب جنسي جمعيت فعال استان بوده و بطور عمده زنان سهم يك سوم از كل جمعيت بيكار را تشكيل مي دهند . سهم زنان بيكار از كل جمعيت در استان مازندران درسال 1385 (39428نفر) 8/35 درصد را پوشش داده اند.درحاليكه اين سهم درسال 1375 به مقدار8/26 درصد بود. با توجه به سهم جمعيت زنان بيكار از كل جمعيت بيكار در سطح كشور كه برابر3/28 درصد در سال 1385 بوده است , مي توان گفت اين گروه از جمعيت فعال به علت پايين بودن ميزان مشاركت اقتصادي در استان مازندران اساسا" گروه قابل توجهي را تشكيل مي دهند . همچنان كه ازشمارجمعيت بيكار زنان نيز مشهود است . بر اساس نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1385 شمار زنان بيكار در كل استان مارندران به تعداد 39428نفر(درسال1375 به تعداد 18364 نفر ) بوده اند .
علي رغم شمار جمعيت بيكار زن در بعضي از شهرستانهاي استان در بازار كار حضور مي يابند اما نظام اقتصادي موجود توانائي جذب اين تعداد را هم نداشته و درمقايسه با زنان تمايل بيشتري براي جذب نيروي كار مردانه دارد و در نتيجه سهم زنان بيكار ازجمعيت بيكار چشمگير مي گردد. واقعياتي كه در وراي اين ارقام وجود دارد , نشانگر آن است كه اساسا" سهمي از مشاركت نازل اقتصادي زنان , علاوه بر ويژگيهاي نيروي كار آنان ( ويژگيهاي عرضه كار ) , به شرايط تقاضا نيز مرتبط است , كمااينكه ميزان نازل تقاضا براي جذب نيروي كار زنان خود موجد عدم پيدايش انگيزه براي شركت در بازار كار مي شود. به عبارتي , كمبود مشاغل براي جذب زنان بطور عام در اين گروه ترغيبي براي مشاركت برنمي انگيزاند و دراين حالت حضور زنان به شمار معدودي از زنان با توانايي وقابليتهاي بالاتر از حد متعارف و داراي شرايط ويژه محدود مي شود .
بررسي تركيب سني زنان بيكار نشان مي دهد كه بيش از80 درصد زنان بيكار در سطح استان كمتر از 30 سال داشته اين داده ها نشان مي دهد كه صرف نظر از مشاركت زنان در فعاليتهاي اقتصادي ( كشاورزي ‌) در نقاط روستايي كه بطور سنتي انجام مي شود. حضور زنان در بازار كار پديده اي جديد در سطح استان مازندران است . اما به هرحال نمي توان اين واقعيت را ناديده انگاشت كه زنان براي حضور در بازار كار و مشاركت اقتصادي در آغاز راه هستند .
 كما اينكه در همه گروههاي سني سهم جمعيت بيكار زنان نسبت به مردان سهم كمتري است . نسبت جنسي جمعيت زنان بيكار در گروههاي سني نشان مي دهد كه در سطح استان مازندران در مقابل هر 100 نفر بيكار 64 نفر مرد بيكار و 36 نفر زن بيكار وجود داشته است .
به عبارت ديگر درمقابل هر 100 نفر مرد بيكار 56 نفر زن بيكار وجود داشته است . در گروههاي سني 10 تا 14 سال , 15 تا 19 سال , 20 تا 24 سال و 25 تا 29 سال نسبت شمار زنان بيكار درمقابل هر100 نفربيكار مرد به ترتيب50 ،58، 59 ،65 ( درسال 1375 اين رقم63 , 53 , 46 , 31 نفر) مي رسيد . با توجه به اينكه در اين گروههاي سني زنان بيشترين حضور را در بازار كار دارند مي توان در مجموع برعكس سال 1375 ، هرچه سصح گروههاي سني افزايش مي يابد به شمار بيكاران زنان افزايش مي يابد.در سال1385 نرخ بيكاري زنان استان مازندران 24.91 درصد( كشور 23.4 درصد) بوده در حال كه اين نرخ براي مردان استان8.26 درصد (كشور 10.81 درصد) بوده است . نر خ حداكثري بيكاري در گروههاي سني 15تا 19 ساله و 20 تا 24 ساله در مردان استان به ترتيب 23.9 درصد و 22.4 درصد در حالي كه براي زنان در گروههاي سني فوق به ترتيب 57.1 درصد و 48.7 درصد بوده است .                                                                                            

جدول 1: نرخ بيكاري برحسب نقاط شهري و روستايي و گروههاي سني و توزيع جنسي مازندران - 1385
استان مازندران	نرخ بيكاري					توزيع جنسي جمعيت بيكار				توزيع گروههاي سني جمعيت بيكار
	كل	شهري	روستايي	مرد	زن	كل	مرد		زن	كل	مرد	زن
جمع كل	10.85	10.7	11.01	8.26	24.91	100	64.2	35.8		100	100	100
14-10 ساله	19.66	17.67	20.63	16.52	31.83	100	66.8	33.2		1.1	1.1	0.8
19-15 ساله	30.36	33.08	28.70	23.88	57.06	100	63.3	36.7		18.9	18.7	11.6
24-20 ساله	27.96	29.95	26.12	22.36	48.73	100	63	37		39.4	38.6	18.9
29-25 ساله	15.52	16.01	14.94	11.69	31.39	100	60.7	39.3		22.7	21.4	10.7
34-30 ساله	6.46	6.09	6.92	4.75	14.80	100	61	39		8	7.6	4.3
39-35 ساله	3.3	3.11	3.56	2.76	6.33	100	71.2	28.8		3.8	4.3	1.5
44-40 ساله	2.17	2.16	2.18	2.02	3.16	100	81.4	18.6		2.1	2.7	0.4
49-45 ساله	1.74	1.79	1.68	1.75	1.70	100	88.3	11.7		1.4	1.9	0.2
54-50 ساله	1.71	1.84	1.55	1.75	1.33	100	92.1	7.9		0.9	1.3	0.1
59-55 ساله	1.76	2.1	1.47	1.79	1.42	100	93.4	6.6		0.6	0.9	0.1
64-60 ساله	1.76	2.19	1.48	1.77	1.64	100	93.5	6.5		0.4	0.5	0
65 ساله و بيشتر	1.64	2.43	1.30	1.61	2.19	100	94.1	استفاده از اين خبر فقط با ذكر نام شمال نيوز مجاز مي باشد . ایمیل مستقیم :‌ info@shomalnews.com شماره پیامک : 5000592323   working(); ارسال نظر : پاسخ به : نام : پست الکترونیک : حاصل عبارت روبرو را وارد نمایید :		working();

« صفحه اصلي | درباره ما | آرشيو | جستجو | پيوند ها | تماس با ما » هرگونه نقل و نشر مطالب با ذكر نام شمال نيوز آزاد مي باشد